‘’Het is verschrikkelijk wat hij zegt!’’
‘’Het is prachtig wat hij schrijft.’’
We spraken, uiteraard over J.D. Vance en zijn boek Hillbilly Blues, zoals Hillbilly Elegy is vertaald.
Waarom had ik dat boek in 2017 gelezen?
Omdat De Groene schreef: ‘’Deze elegie, deze melancholische klaagzang over zijn diepe loyaliteit met een verdoemde klasse die hij achterlaat, gaat over meer dan zijn privé-verhaal. We krijgen een inkijkje in Amerika als klassensamenleving.’’
Omdat alle Nederlandse kranten enthousiast waren over het boek. Omdat The New York Times de roman ‘empathisch en scherp’ noemde.
Omdat Nijgh en Van Ditmar de vertaling had uitgegeven. Omdat van het boek een succesfilm was gemaakt.
Na lezing was ik fan van D.J. Vance.
Ik had een boek gelezen in een genre waar de Amerikaanse literatuur sterk in is: New Journalism. Met de technieken van de roman een realistisch beeld geven van de samenleving. Die verhalen moesten subjectief zijn, grondig, je gebruikte dialoog, beschrijving. Lees: ‘The New Journalism van Tom Wolfe.’ (Picador, 1973).
Ach, wat beschreef Vance de Amerikaanse arbeidersklasse goed, wat een ellende, wat een armoede, wat een wreedheid, wat een alcoholisme, wat een druggebruik, wat een nachtmerrie. Hoe kwam je daar uit? Daar ging het boek min of meer over, want het was Vance, ondanks al die ellende gelukt. Vance wist te ontsnappen aan de ‘rustbelt,’ ging het leger in en studeerde aan Yale. Je zou het boek als een oefening in verlossing kunnen zien.
Mij deed Vance denken aan een Amerikaanse schrijver die zijn roem helaas meer dank aan zijn verhouding met Simone de Beauvoir dan aan zijn romans: Nelson Algren. (1909-1981).
Die schreef onder andere: The Man With the Golden Arm (1949), A Walk on the Wild Side (1956) en Chicago: City on the Make (1951). Toen ik The Man With the Golden Arm las, begreep ik meteen waarom de Beauvoir verliefd op hem was geworden. Een boek over een verslaafde gokker dat druipt van medeleven, van maatschappelijk engagement, van raak getypeerde criminaliteit… Ik meende dat Vance de boeken van Algren kende.
De Amerikaan Algren voelde zich geraakt door het communisme en haatte de Parijse elite. Hij kon Sartre niet uitstaan. En de verhouding tussen hem en De Beauvoir liep dan ook helemaal mis. (Hoewel… Echt vergeten kon hij haar niet.)
Maar dit terzijde. Algren was gigantisch maatschappelijk betrokken. Bemoeide zich met de oorlog in Korea en Vietnam en was linkser dan de hele linker-oever in Parijs.
En eigenlijk… Eigenlijk ging ik er vanuit dat J.D. Vance, die net zo Sartriaans geëngageerd was als Algren, ook links zou zijn.
Hoe ik daarbij kwam?
Gewoon een vooroordeel. Iemand die zo goed kon kijken en denken, iemand die zo’n scherp oog had voor wat zich in de Amerikaanse samenleving afspeelde, iemand die zo goed schreef, kon toch nooit een rabiaat rechtse man zijn?
Jawel dus.
Vance beschrijft aan het einde van zijn boek dat hij twintig jaar lang leed aan een terugkerende nachtmerrie. In de droom beschrijf hij hoe hij keer op keer in de steek gelaten wordt. Door mensen die hij liefheeft en die veranderden in een monster en op hem joegen. Op de laatste bladzijde vertelt hij dat de droom ‘cruciaal’ veranderde: ‘’(…) het monster had zijn woede niet op mij gericht, maar Caspar, mijn hond (…) en ik was het monster. Ik joeg die arme hond op (…) met de bedoeling hem te vangen en te wurgen. Maar ik voelde doodsangst van Casper en mijn eigen schaamte omdat ik mijn zelfbeheersing had verloren.’’
Verschillende passages die ik in het boek had aangestreept, herlas ik. Vance noemt zichzelf een ‘culturele emigrant’ die verhuisde van de ene klasse naar de andere. ‘’Ik ben erin geslaagd te ontsnappen aan de ergste nalatenschap van mijn cultuur.’’
En hij concludeert: ‘’Ik ben een enorme mazzelpik.’’
Hij wilde iets terugdoen.
En de romanheld werd die running mate van Donald Trump met uitzicht op de machtigste baan van de wereld.
Ik wacht op zijn tweede roman…
Over een monster.
xxx Uit Parool:
Tot snel, nou dan weet je het wel.
Share this post