Lieve X,
Je condoleances zijn in goede orde ontvangen. De column in Het Parool is dood, leve de schrijver. In plaats van mijn rubriekje te concipiëren, had ik me voorgenomen fanatiek niks te doen. Maar al na enkele seconden vergat ik dat en was ik in mijn hoofd alweer aan het schrijven, of ik was aan het bedenken hoe ik een perfecte moord kon plegen op een zeker iemand. Het moest een moord zijn waarin pijn werd geleden. De dood moest niet te snel komen. Hij moest over een paar boterhammen worden uitgesmeerd als zachte aardbeienjam met duidelijk herkenbare stukjes aardbei, want dat is lekker. Maar toch schrik ik dan weer van zulke gedachten.
Voor een goede moraal hoef je eigenlijk niets te doen; vermoedelijk is het een brei van opvoedingsresten, onduidelijke stemmen en boze blikken van je ouders, besef van geschiedenis en literatuur en cultuur in het algemeen die je ervan weerhouden een mes of een pistool te pakken. Hoewel, als je je cultuur wil behouden, moet je wellicht mettertijd naar de wapens grijpen anders word je overlopen. Maar ik denk dat de meesten zich aanpassen, als de veranderingen maar niet te snel gaan. Leid de mens kalm naar de ondergang en hij merkt het niet.
Ik heb trouwens een keer een heuse moordenares gesproken (de moeder van een kind dat ik les gaf) en zij vertelde me dat ze niet alleen vocht tegen haar man die haar mishandelde, maar vooral tegen 'de stem in haar hoofd' die haar vertelde dat doden niet mocht. Maar naarmate ze meer werd 'gemarteld' kwam er een tweede stem die haar zei dat moord 'een oplossing' zou zijn. En ze wilde die oplossing. De vrouw is destijds met een kleine straf weggekomen en trouwde daarna met de eigenaar van een speelgoedwinkel en ging werken in een blijf van mijn lijf-huis. Iedereen in de buurt was dol op haar, niemand wist dat ze haar man had gedood. Kortom: ik ben getergd, maar nog niet zo dat ik daadwerkelijk zou kunnen moorden. Ik heb nog die ene stem in mijn hoofd: "Doe het maar niet, ouwe lul." Maar erover denken is zeker bevredigend. Trouwens, ik merk dat de gedachten aan het toebrengen van leed een moord in de weg zitten. Wat namelijk het meest bevredigt, is voor mijn geestesoog het leed zien dat mijn slachtoffers overkomt, zonder dat ik er iets aan hoef te doen. Leed door het lot, als het ware. Is dat slecht? Ik vind het tamelijk keurig van mezelf dat ik me beheers en me beperk tot 'wensgedachten' waar verder niemand last van heeft. Die ik ook niet uitspreek. Beheersing - dat is het rustig kloppend hart van een beschaving. Door beheersing kan men elkaar vrij laten. Je ergert je misschien de teringtyphus maar je beheerst je, je laat de ander in zijn waarde, je bemoeit je nauwelijks met iets of iemand en gaat je eigen weg. Maar uiteindelijk leidt een grote beschaving - en het niets doen om die te beschermen - tot zwakte en decadentie. Als je je teveel beheerst word je overlopen. Het is de paradox van onze beschaving. Moeten we er dan op letten niet te beschaafd te worden? Ach mijnheer en mevrouw, ach lieve X, daar is niets aan te doen. Wie zich ontwikkelt en met zijn neus in de boeken zit of - tegenwoordig - constant achter een computer hangt om te leren, zal steeds minder de noodzaak voelen om te beschermen wat hij weet en kan en hoe hij wil leven. De man die morgen een middel tegen kanker uitvindt, wordt overmorgen toch vermoord omdat hij het 'verkeerde' geloof heeft, of 'fout' denkt. Uit alle macht proberen we middels wetten rechtvaardigheid in de wereld te pompen, maar dat lukt nooit, lieve X. Rechtvaardigheid is alleen 'in the eye of the beholder.' Kan je hier wat mee? (Dat hoor ik tegenwoordig zo vaak?) Ik zelf kan er trouwens niets mee. Maar ik ben dan ook boos en teleurgesteld. Ik probeer mijn ego te lijmen met woorden die er toe doen maar ik weet dat ze geen zin hebben. 'Zin' heeft alleen zin als het is gekoppeld aan 'loos.' Ik zal proberen de volgende brief wat vrolijker te laten zijn. Groeten, Theodor.
De column van Koos
Het borrelt bij mij steeds vaker op, gedachten om zekere luitjes neer te hengsten. Om Clint Eastwood te quoten "make my day punk". Je schrijft heel terecht dat beheersing ons weerhoud om het te doen, maar als ik de beelden bekijk van een roomblanke massa in Glastonbury die hysterisch meechanten met een Van Dylon die oproept tot vernietiging van Israël en tot overname van de UK, denk ik toch "waarom verzetten we ons niet vaker tegen deze monsters?"
Godzijdank is Theodor (op dit moment en terecht na de behandeling door de collaboratiekrant)
geheel zijn sombere en uiteindelijk niet echt uitzichtloze zelf. De column van Koos is natuurlijk een briljante bonus. Een krachtdadig, beknopt formulerend denkertje trouwens, die hond.
Benieuwd waar we heengaan!